Targowa 62 może stać się perłą warszawskiej Pragi

Kamienica przy ulicy Targowej 62 w warszawskiej dzielnicy Praga-Północ to trzypiętrowy budynek usługowo-mieszkalny, wzniesiony około 1892 roku w stylu eklektycznym, z elementami neogotyckimi, dla Hersza Gruenberga, kupca tekstylnego z Nalewek. Prawdopodobnie zaprojektował ją architekt Edward Goldberg, znany m.in. z Kolonii Wawelberga. Budynek wyróżnia się charakterystyczną neogotycką fasadą, choć w wyniku remontu w latach 60. XX wieku stracił część oryginalnych detali – kute balkony zastąpiono betonowymi, a licowane cegły pokryto niestety tynkiem. Jak zapowiada Stołeczny Konserwator Zabytków, na elewację wróci ceramiczna licówka i tym samym może stać się to najpiękniejszą kamienica Pragi Północ. 

Rys historyczny i zakres prac

Przed II wojną światową kamienica należała m.in. do Menachema Rozena. W międzywojniu zamieszkiwali ją liczni mieszkańcy żydowskiego pochodzenia, a na parterze działał dom modlitwy oraz lokale usługowe, takie jak skład win Winotex, sklep mięsny R. Cymesa czy skład apteczny Polonia. W czasie okupacji na podwórku ustawiono kapliczkę z figurą Matki Bożej. Mieszkańcy, Stefan i Helena Burchaccy, udzielali pomocy Żydom, m.in. ukrywając Leona Wajnsztajna, który uciekł z getta. Za swoją działalność w 1980 roku otrzymali tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Po wojnie, na mocy dekretu Bieruta (1945), kamienica przeszła na własność miasta.

Co do wyglądu kamienicy, należy podkreślić fakt, że budynek zachował oryginalne wnętrza, w tym drewniane schody, kute balustrady i posadzki na klatkach schodowych. Na podwórzu znajduje się zabytkowa kapliczka oraz dekoracje, takie jak malowidła przedstawiające koty i gołębie, a także zielony śmietnik z motywem drzew. Sprawę rewitalizacji fasady ułatwia fakt, że kamienica jest wpisana do gminnej ewidencji zabytków.

W 2024 r. wspólnota mieszkaniowa, która jest właścicielem budynku, zainicjowała rekonstrukcję wyglądu zewnętrznego kamienicy zlecając wykonanie projektu. Wykonano także rozszerzone badania architektoniczne na zachowanych reliktach oryginalnego wystroju (np. zachowały się fragmenty ceramicznej licówki pozwalające ustalić jej oryginalny kolor). Przeprowadzono również kwerendę zachowanych archiwalnych dokumentacji fotograficznej budynku i analizę porównawczą na zachowanych kamienicach warszawskich. Zebrany materiał jest wystarczający i wiarygodny, aby na jego podstawie możliwe było odtworzenie pierwotnego wyglądu elewacji.

Po skuciu dekoracji z tej XIX-wiecznej kamienicy w latach 50. XX wieku niewiele zostało. Potrzebne były badania architektoniczne, dzięki którym znaleziono pozostałości ceramicznej licówki, która zostanie zrekonstruowana. Najwięcej informacji dostarczyły zachowana dokumentacja fotograficzna i badania porównawcze z innymi neogotyckimi, warszawskimi kamienicami.  Dzięki nim możliwe było odtworzenie wyglądu kamienicy. Na elewacji frontowej już ruszyły prace. Zakończą się w październiku 2025 roku – czytamy na stronie miejskiego konserwatora zabytków.

Prace na elewacji będą polegały na:

• skuciu wtórnych tynków i uzupełnień, naprawie ścian i ich odgrzybianiu,
• odtworzeniu okładziny z płytek ceramicznych na ścianach,
• odtworzeniu elementów ciągnionych wystroju sztukatorskiego z tynków barwionych w masie i gipsu sztukatorskiego,
• rekonstrukcji neogotyckiej dekoracji rzeźbiarskiej w szczycie elewacji z odlewów: maswerk w portalu balkonowym i dwa elementy po bokach,
• rekonstrukcji neogotyckiej metaloplastyki (ażurowe zwieńczenia szczytów, ażurowe płotki przeciwśniegowe),
• usunięciu wtórnych balkonów i rekonstrukcji oryginalnych z ozdobnymi wspornikami i tralkowymi balustradami,
• wymianie i położeniu nowych obróbek blacharskich i orynnowania,
• wykonaniu izolacji poziomej ścian fundamentowych metodą iniekcji ciśnieniowej oraz izolacji pionowej,
• usunięciu szyldów i zastąpienie ich jednolitym wzorem,
• wymianie stolarki okiennej części wspólnej w szczytach i odtworzenie dużych ostrołukowych okien.

Wielka szkoda, że przy pracach rewitalizacji fasady nie zostanie wykonana rekonstrukcja stolarki okiennej w prywatnych mieszkaniach ani nie zostaną przywrócone oryginalne witryny. Ale zachowała się stolarka okienna w kolorze zielonym w jednym mieszkaniu pozwalająca na rekonstrukcję okien w przyszłości. Wiadomo też, że w Referacie Gabarytów zachowała się fotografia Targowej 62 w i na jej podstawie można spokojnie odtworzyć wystrój elewacji.

Portal Warszawski. O krok do przodu