Kompletnie zapomniana. A była kobietą wybitną. Była pierwszą Polką, która skończyła dyrygenturę

Bardziej paryska niż wiedeńska. Anda Kitschman, właściwie Anne Weiner Kitschmann (ur. 9 grudnia 1895 w Wiedniu, zm. 10 października 1967 w Krakowie) – polska dyrygentka, kompozytorka, śpiewaczka, aktorka, kierownik teatru muzycznego. Córka reżysera teatralnego Adolfa Kitschmanna i Elżbiety z Jakubowskich. Pierwsza Polka-dyrygentka. Właśnie 9 grudnia minęła rocznica jej 129 urodzin.

Rys biograficzny

Jako pierwsza Polka studiowała dyrygenturę i w 1911 ukończyła ze złotym medalem Szkołę Kapelmistrzowską przy Akademii w Wiedniu. W 1912 po ukończeniu studiów powróciła do Lwowa, gdzie zadebiutowała jako kompozytorska operetką Paź złotowłosy; w tym samym roku w Teatrze Nowości w Warszawie wystawiono jej miniaturę baletową Mazurka. Jako dyrygentka debiutowała w tym teatrze 8 sierpnia 1913, prowadząc premierę pantomimy Sumurun, w której udział brała Pola Negri; dla niej skomponowała wkrótce pantomimę baletową Afrodyta. W Teatrze Nowości w Warszawie dyrygowała do 1918 r., przygotowując m.in. operetki Targ na dziewczęta, Figlarne kobietki, Florabella. Występowała też jako pianistka; 28 listopada 1915 odbył się jej recital chopinowski. Od 1916 występowała jako piosenkarka i aktorka w warszawskich kabaretach: Miraż, Czarny Kot, Argus. W oryginalny sposób, z dużym temperamentem śpiewała w kabaretach własne piosenki, akompa¬niując sobie przy fortepianie.

Współpracowała z Polą Negri kiedy ta jako nowa gwiazda pojawiła się na warszawskich scenach. Po I wojnie związała się głównie ze Lwowem. Od 1918 do 1921 występowała w kabarecie „Czwórka”, w którym była pieśniarką, autorką tekstów, kompozytorką i pianistką. Od 1920 roku kierowała też teatrem żołnierskim. W 1922 zaczęła dyrygować w Teatrze Miejskim, z którym wyjeżdżała na występy gościnne np. do Krakowa (1924) i Stanisławowa (1926). W sezonie 1925/26 była kierownikiem muzycznym kabaretu „Semafor”.

Od końca lat dwudziestych mieszkała w Katowicach, gdzie prowadziła zespoły wokalne. Po powrocie do Warszawy w 1933, współpracowała z kabaretami, była korepetytorką solistów w Teatrze Wielkim, opracowywała muzycznie operetki, pisała.
W marcu 1941 roku aresztowana przez niemieckie władze okupacyjne w związku ze sprawą zabójstwa Igo Syma.
Po wojnie zamieszkała w Krakowie, gdzie w listopadzie 1946 roku współorganizowała pierwszy „Kabaret Siedem Kotów”. To piekielnie zdolna baba, ta Kitschmannka przy fortepianie, napisał o niej w 1946 roku Konstanty Ildefons Gałczyński.
Była także kierownikiem muzycznym w teatrach krakowskich, komponowała muzykę do wielu spektakli, m.in.: O krasnoludkach i sierotce Marysi (1945), Z biegiem Wisły, Pinokio (1946), Biedulka (1947), Królowa śniegu (1948), Awantury w Chioggi (1953, widowisko plenerowe w Barbakanie), Romantyczni (1955). Później już tylko sporadycznie komponowała i opracowywała muzykę do przedstawień w teatrze krakowskim, np. dla Teatru Rozmaitości do Kalifa bociana (1958) i Jadzi wdowy (1959).

Przed wojną była autorką znanych piosenek, m.in. Pojadę na spacer w Aleje, Anda, Kniaginiuszka, Tata da raka. Po wojnie napisała (z J. Albrechtem) wo¬dewil Igraszki balonikowe, rozpoczęła operetkę Bu¬rza nad Helikonem. Tłumaczyła teksty sztuk, oper i operetek. Swoje wspomnienia, m.in. o kabarecie „Czwórka”, pt. Garść wspomnień lwowskich zamieściła w tomie Dymek z papierosa, Warszawa 1959.

▶️ A my pokornie prosimy o wsparcie, w tym świątecznym czasie, Portalu Warszawskiego, w pełni niezależnego stołecznego tytułu, który od lat również walczy o lepszą Warszawę. Możesz nam się odwdzięczyć za naszą służbę i i postawić nam kawę: https://buycoffee.to/portalwarszawski

Lub skorzystać bezpośrednio z konta o numerze: 61102049000000890231388541