Do tego kościoła cała Warszawa wyruszała 14 maja na odpust i majówkę…

… W XVII w. marszałek Stanisław Herakliusz Lubomirski, mając zamiar wystawić kościół-mauzoleum, sprowadził z Rzymu otrzymane od papieża Innocentego XI relikwie św. Bonifacego. Do dzisiaj spoczywają one w kryształowej trumnie w kościele bernardynów poświęconym św. Bonifacemu i św. Antoniemu w Warszawie na Czerniakowie. Do tego kościoła cała Warszawa wyruszała 14 maja na odpust i majówkę…

14 maja – Św. Bonifacego z Tarsu, męczennika (†ok. 305), jednego z tzw. trzech „Zimnych Ogrodników”

Bonifacy żył za czasów ces. Dioklecjana. Według legendy był sługą Rzymianki Algae, wysłanym po relikwie świętych. Przybywszy do miasta Tarsus, trafił na tracenie chrześcijan do których zwrócił się słowami: „Wielki jest Bóg chrześcijan, wielki Bóg Męczenników! Proście za mną, wy słudzy Chrystusa, aby i mnie pozwolił wziąć udział w walce przeciwko szatanowi. Walczcie mężnie, bohaterowie Chrystusa! Cierpienie to jest wprawdzie bardzo ciężkie, ale za to słodki będzie wasz spokój. Tutaj męczą was kaci, a tam aniołowie będą wam służyli!”.
Wykonujący wyrok cesarza, Symplicjusz, pojmał Bonifacego i po poddaniu go torturom kazał ściąć, za nie wyrzeczenie się Jezusa Chrystusa. Miało to miejsce prawdopodobnie 14 maja ok. 305.

Martyrologium tak opisuje jego męczeństwo: rozrywano ciało żelaznymi grzebieniami, wbijano drzazgi, wlewano do gardła roztopiony ołów, wrzucono męczennika do wrzącej smoły. Z tych wszystkich prób Pan Bóg cudownie go wybawiał. Namiestnik Symplicjusz widząc, że odwaga Świętego przysparza chrześcijaństwu nowych wyznawców, kazał uciąć mu głowę. Słudzy Bonifacego wykupili jego ciało, namaścili wonnościami i uroczyście zawieźli do Rzymu.

Relikwie Bonifacego przewieziono do Rzymu i wybudowano tam kościół. Pewnym jest, że w VII w. istniał w Rzymie kościół lub diakonia pod wezwaniem Bonifacego.

W Polsce kult Świętego zapoczątkował w drugiej połowie XVII w. Stanisław Herakliusz Lubomirski (1642-1702), marszałek wielki koronny, znany prozaik i komediopisarz. Pragnął on zbudować kościół-mauzoleum dla swojej rodziny. Od papieża bł. Innocentego XI dostał relikwie św. Bonifacego, męczennika z Tarsu, które umieszczono w kryształowej trumnie we wnętrzu ołtarza. Do kościoła pw. św. Antoniego i św. Bonifacego co roku 14 maja wyruszała cała Warszawa na odpust i majówkę.

Musiała to być duża atrakcja dla stołecznego miasta, skoro tak żywo opisali ją: Brodziński i Wójcicki. Ten ostatni tak m.in. pisał: „Od 14 maja począwszy co roku tłumy mieszkańców od świtu wysuwają się na tę wędrówkę. Powozy, bryczki, wozy ciągną bez ustanku a piesze gromady i gromadki z zieloną gałązką, z kwiatami i pakami żywności dążą do tej ulubionej wioski oddać się pobożnym uczuciom i oddychać świeżym, majowym powietrzem na brzegach Wisły (…) Świątynia przepełniona ludem (…) Wokoło cmentarza żebracy wyśpiewują odwieczne pieśni (..) Tuż wśród wioski rozstawione szałasy, namioty, kramy, gdzie sprzedają zwykle drobne ozdoby (..) krzyżyki, pierścionki, medale (…) Taki obraz odpustu trwa już przeszło półtora wieku”.

Kościół pw. św. Antoniego i św. Bonifacego, pochodzi z 1693 roku

Kościołem opiekują się bernardyni; po kasacie konwentu w 1864, powrócili dopiero w 1945. Kościół zaprojektowany przez Tylmana z Gameren, nie był przebudowywany i zachował swoje pierwotne wnętrze. W XVIII w. zanikł dawniejszy kult św. Antoniego i w XIX w., wraz z przyłączeniem Czerniakowa do Warszawy, coraz częściej zaczyna być czczony św. Bonifacy jako patron kościoła. Wybito również medal ze św. Bonifacym. Obecnie kult św. Bonifacego prawie zupełnie zanikł. W niewielkiej krypcie pod ołtarzem znajduje się szklana trumienka z relikwiami św. Bonifacego. W kościele tym jest też cudowny obraz Matki Bożej przywieziony z Fragi nad Dniestrem.

Kościół jest jedną z dosłownie kilku warszawskich świątyń, które nie zostały zniszczone w czasie kampanii wrześniowej i powstania warszawskiego. Kościół ten nie został nigdy przebudowany i zachował swój pierwotny, barokowy wystrój wnętrza. Jedynym nieoryginalnymi elementami wyposażenia kościoła są wymienione w XIX wieku organy, oraz drobne elementy wyposażenia liturgicznego (m.in. XX-wieczny ołtarz posoborowy i stacje drogi krzyżowej, oraz empirowe świeczniki ołtarzowe). Wcześniejszy, najprawdopodobniej XVIII-wieczny instrument przeniesiono do bliżej nieokreślonego kościoła poza Warszawą. Na uwagę zasługują także oryginalne XVII-wieczne boazerie ścienne wykonane z drewna dębowego – najstarszy tego typu element wystroju wnętrza zachowany w Warszawie.

Grecy obchodzą wspomnienie Bonifacego 19 grudnia lub 15 czerwca. Św. Bonifacy jest patronem kasjerów, kawalerów i nawróconych. Patronuje klasztorowi św. Bonifacego i Aleksego na Awentynie w Rzymie. Wyznawcy prawosławia uważają Bonifacego za jednego z głównych orędowników, do którego wierni modlą się o wybawienie od alkoholizmu. W ikonografii wschodniej św. Bonifacy przedstawiany jest jako młodzieniec, a w zachodniej jako brodaty starzec. W obu przedstawiany jest w momencie śmierci we wrzącej smole.

W ludowej tradycji św. Bonifacy jest jednym z „Zimnych Ogrodników”, razem ze św. Pankracym (12 maja) i św. Serwacym (13 maja). Zimni ogrodnicy, razem ze św. Zofią, to ostatnie dni wiosennych przymrozków, po których już nie powinny szkodzić roślinom.

autor: Stanisław Tylus Sac

zdjęcia: Portal

Portal Warszawski. O krok do przodu