129 lat temu w Warszawie urodził się Stefan Starzyński

19 sierpnia 1893 roku w Warszawie urodził się Stefan Starzyński – działacz niepodległościowy, polityczny i społeczno-gospodarczy, ekonomista, publicysta. W latach 1934-1939 komisaryczny prezydent Warszawy, autor planu rozbudowy i modernizacji stolicy. We wrześniu 1939 komisarz cywilny przy Dowództwie Obrony Warszawy, faktyczny przywódca walczącej stolicy.

Rys biograficzny

Był synem zubożałego szlachcica i nauczycielki francuskiego. Okres dzieciństwa spędził w Łowiczu, gdzie od 1904 r. uczęszczał do gimnazjum. W 1905 r. uczestniczył w strajku szkolnym. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, przechodząc cały szlak bojowy I Brygady. nternowany przez Niemców po kryzysie przysięgowym w 1917 r. osadzony został w obozie w Beniaminowie.

We wrześniu 1939 r. odmówił wzięcia udziału w ewakuacji warszawskich urzędów mówiąc: „Ja tu zostaję na gospodarstwie”. Sprawował wtedy funkcję komisarza cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy. Znakomity organizator, podtrzymywał ducha walki ludności żarliwymi przemówieniami radiowymi. W pierwszych dniach, nie mając formalnie żadnych uprawnień, starał się opanować chaos. Jego codzienne wystąpienia w radiu działały uspokajająco na warszawiaków.

Tak Stefana Starzyńskiego z okresu obrony Warszawy wspominał Władysław Szpilman: „W drzwiach radia minąłem się z prezydentem Starzyńskim. Był brudny, nieogolony, w oczach i w rysach twarzy miał obraz śmiertelnego znużenia. Od paru dni już nie sypiał. (…) Wziął na swoje barki całą odpowiedzialność za los Warszawy”.

Był wszędzie: objeżdżał pierwsze linie okopów, zarządzał budową barykad, szpitalnictwem, sprawiedliwym rozdziałem skąpych zapasów żywności, obroną przeciwlotniczą, tłumieniem pożarów, a nadto miał jeszcze czas by codzień przemawiać do ludności przez mikrofon. Wszyscy oczekiwali tych przemówień i krzepili się nimi.” Po kapitulacji miasta był współtwórcą struktury administracji podziemnej.

27 października 1939 roku, prezydent Warszawy został aresztowany przez Niemców i przewieziony na Pawiak. Dotąd dalsze jego losy były nieznane, oprócz tego, że Starzyński przebywał w więzieniu na Pawiaku do końca grudnia 1939 r., kiedy to wywieziono go w nieznanym kierunku.

Rozwój Warszawy

Dla Starzyńskiego jako prezydenta Warszawy priorytetem był rozwój miasta. Za jego kadencji wyremontowano trasy wjazdowe do stolicy, przez przebicie Bonifraterskiej połączono Stare Miasto z Żoliborzem, wybudowano wiadukt nad Dworcem Gdańskim, poprawiono nawierzchnię wielu ulic, rozbudowano sieć wodociągową i kanalizacyjną, a także zwiększono produkcję energii elektrycznej. Do wybuchu II wojny światowej, dzięki jego działaniom, Warszawa znacznie zwiększyła długość torów tramwajowych.

Za jego prezydentury powstał też projekt budowy warszawskiego metra. Wybudowano również ponad 40 nowych szkół oraz wiele parków miejskich, rozbudowano Bibliotekę Publiczną, otwarto nowy gmach Muzeum Narodowego, wybudowano Muzeum Dawnej Warszawy oraz Teatr Powszechny.

W swoich działaniach wiele uwagi poświęcał zabytkom i estetyce miasta. Od 1935 r. prowadził akcję „Warszawa w kwiatach”. Jako prezydent kontrolował prace renowacyjne m.in. Zamku Królewskiego i Pałacu Branickich.

za; dzieje.pl

Portal Warszawski