„Ofiarom Rzezi Pragi” – na skwerze przy ul. Św. Cyryla i Metodego stanęła rzeźba upamiętniająca Rzeź Pragi

Na skwerze przy ul. Św. Cyryla i Metodego stanęła dziś z mojej inicjatywy rzeźba „Kamienne oblicze” praskiego artysty rzeźbiarza Dariusza Kowalskiego KODARA. Jest to czasowa ekspozycja w przestrzeni od lat czekającej na upamiętnienie ofiar rzezi Pragi. W zamyśle autora rzeźba może pomóc w dyskusji na temat ostatecznej formy przyszłego pomnika poświęconego Polakom bestialsko pomordowanym z rąk wojsk Suworowa. O godną formę upamiętnienia ofiar z 1794 r. zabiegam od lat – czytamy na profilu wiceburmistrza Pragi Północ, Jacka Wachowicza.

Rys historyczny

Wojska generała Suworowa zaatakowały północną część umocnień bronionych przez wojska generała Jakuba Jasińskiego. W trwającej zaledwie cztery godziny bitwie poległo 6 tysięcy Polaków. Jakby tego było mało, po bitwie Rosjanie rozpoczęli trwającą kilkanaście godzin masakrę,w której życie straciło 20 tysięcy mieszkańców i obrońców Pragi.

W związku ze zbliżaniem się wojsk A. Suworowa (około 24 tys. żołnierzy i 82 działa), Kościuszko zarządził odwrót na Warszawę. W tym samym czasie Jakub Jasiński opuścił Grodno i po trzech tygodniach marszu i kilku stoczonych bitwach nad Narwią 10 października przybył do Warszawy i zajął obronę na Pradze. W Warszawie toczył się spór polityczny o kierownictwo nad powstaniem i jego dalsze losy. Jasiński był zwolennikiem odsunięcia przeciwników powstania od władzy i poparł Hugona Kołłątaja w jego dążeniu do kontynuowania walki opierając się na ludzie. Wojska powstańcze liczyły 13 637 ludzi i zostały podzielone na 3 fronty. Gen Jasiński został wyznaczony na dowódcę frontu północnego – od Wisły do Targówka. Frontem wschodnim dowodził gen. Józef Zajączek, prawego frontu broniły wojska ppłka Władysława Jabłonowskiego.

4 listopada Suworow przypuścił szturm Pragi. Atak, mimo bezwzględności, nieoszczędzania cywilów przez wojska rosyjskie, został odparty. Za następnym szturmem Rosjanie zdobyli szańce. Zajączek nakazał odwrót Jasińskiemu, ten jednak odpowiedział „Po co rozpaczać w tej chwili, kiedy nas tylu gotowych do walki. Hańba z bitwy uchodzić”. Pod naporem wroga Polacy wycofali się ku Wiśle. Gen. Jasiński zginął w obronie bastionu Zwierzyńca, ostatniego punktu oporu. Do godziny dziewiątej wojska Suworowa zdobyły Pragę.

Znany artysta rzeźbiarz

Artysta doskonale znany jest nie tylko Prażanom. Dariusz Kowalski jest autorem m.in. monumentalnej płaskorzeźby bramy Cmentarza Żydowskiego w Warszawie oraz pomnika „Ku Czci Pomordowanych w Praskich Więzieniach 1944–1956” na Pradze-Północ oraz pomnika „Pomordowanych i Pogrzebanych w bezimiennych mogiłach” na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie. Do jego prac zalicza się m.in. wystrój rzeźbiarski Muzeum Powstania Warszawskiego, w tym syrenka wg Nithsowej, a w Muzeum Sportu kamienne hermy i portret Pierre’a de Coubertina oraz rzeźba Agnieszki Osieckiej na Saskiej Kępie (autorstwo z żoną Teresą).
Monumentalna rzeźba z szarego granitu z elementami czarnego bazaltu „Kamienne powstała w 2012 r. na biennale rzeźby w Strzegomiu. Kompozycja waży 9 ton i mierzy 3 metry.

W obliczu – twarzy odbija się cała historia życia człowieka. W twardym granicie o szarym odcieniu wpisuje się los człowieczy i historia pokolenia, w którym żyje. Kompozycję kontrastują czarne kamienne elementy, niczym pieczęcie, ślady czy ciosy zadawane z zewnątrz. Twardość kamienia prowokuje do lakonicznych i zwięzłych form. Każdy wrażliwy odbiorca może odczytać głębię wyrazu

Dariusz Kowalski KODAR ukończył z wyróżnieniem ASP w Warszawie na Wydziale Rzeźby. Tematyka jego prac obejmuje zagadnienia związane z człowiekiem, który często zajmuje się poszukiwaniem raju utraconego, dotyka tajemnicy istnienia, aby widzieć granice dobra i zła.

Portal Warszawski