[Wspomnienie] 30 marca 1943 r umierają Maciej Aleksy Dawidowski „Alek” i Jan Bytnar „Rudy”

23 marca 1943 roku w mieszkaniu przy Alei Niepodległości 159 w Warszawie Niemcy aresztowali Jana Bytnara. (zdjęcie) ps „Rudy”.Trafił on do więzienia na Pawiaku, a następnie do siedziby Gestapo na Szucha, gdzie był brutalnie przesłuchiwany. Jeszcze tego samego dnia podjęto próbę odbicia go, ale bez powodzenia. Dopiero 3 dni później udało się odbić Bytnara i 20 innych więźniów. Po latach akcję tę nazwano ” Akcją pod Arsenałem”.

Rys Historyczny

Niemcy w ramach represji, 27 marca 1943 roku rozstrzelali na dziedzińcu Pawiaka 140 więźniów. Główny cel akcji, Jan Bytnar „Rudy”. W kwietniu 1943 roku wywiad Armii Krajowej zidentyfikował głównych sprawców śmierci Jana Bytnara – byli to SS Oberscharführer Herbert Schulz i SS-Rottenführer Ewald Lange, wspólnie torturujący go w czasie przesłuchań. 6 maja 1943 roku Tadeusz Zawadzki ps. „Zośka” i Sławomir Bittner ps. „Maciek” zastrzelili Herberta Schulza, a 22 maja ppor. Andrzej Góral ps. „Tomasz” wykonał wyrok śmierci na Ewaldzie Lange. 15 sierpnia 1943 roku rozkazem Naczelnika Harcerzy, Bytnar został pośmiertnie mianowany harcmistrzem, a następnie podporucznikiem i odznaczony Krzyżem Walecznych. Pseudonimem Bytnara – „Rudy” nazwano 2. kompanię harcerskiego batalionu AK Zośka .

Rudy

Podporucznik Armii Krajowej; harcerz 23 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Bolesława Chrobrego, dowódcę Hufca „Sad” – Południe Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Janek urodził się 6 maja 1921 roku w Kolbuszowej. Swoją edukację rozpoczął w Szkole Powszechnej w Piastowie pod Warszawą. Po przeprowadzce rodziny do Warszawy został uczniem szkoły przy ul. Zagórnej 9 na Czerniakowie.

Naukę kontynuował następnie w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w klasie o profilu matematyczno-fizycznym. Do tej samej klasy chodzili m.in.: Alek Dawidowski i Tadeusz Zawadzki. W 1933 roku Jan Bytnar wstąpił do działającej przy szkole 23 WDH zwanej do koloru chust „Pomarańczarnią”. W 1937 roku uzyskał tzw. małą maturę, a dwa lata później w 1939 roku ukończył naukę w liceum już pełną maturą. W tym samym roku zdał również egzamin na Politechnikę Warszawską.

Studia na tajnych kompletach na Politechnice Warszawskiej, następnie podjął naukę w Państwowej Szkole Technicznej II stopnia.

Stał się jednym z najaktywniejszych wykonawców akcji „Małego Sabotażu”: malował na murach napisy: „Tylko świnie siedzą w kinie”, „Polska walczy”, „Polska zwycięży”, oraz Kotwice – symbol Polski Walczącej. Zrobił to m.in. : na Pomniku Lotnika stojącym wówczas przy pl. Unii Lubelskiej, w pobliżu siedziby gestapo w al. Szucha. Z gmach Zachęty zdjął flagę hitlerowską. Skonstruował specjalne „wieczne pióro”, ułatwiające wykonywanie napisów na murach. Był też twórcą specjalnego klucza, który służył do opuszczania latarni, na których były następnie zawieszane polskie flagi.

„Śmierć Alka była w ich rozumieniu śmiercią normalną. Normalnym losem żołnierskim. (…) Ale śmierć Rudego? Włosy się jeżą na głowie tych, co widzieli jego zmaltretowane ciało i słyszeli koszmarną opowieść. Tego zapomnieć się nie da. Tego wybaczyć nie można.” (A. Kamiński, Kamienie na Szaniec).

Alek

W marcu 1941 z grupą przyjaciół z 23 WDH, wstąpił do Szarych Szeregów Chorągwi Warszawskiej (Ul „Wisła”). Uczestniczył w działaniach Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”, do której wraz z całym Okręgiem „Południe” Chorągwi Warszawskiej wszedł jego hufiec. Przyrzeczenie szaroszeregowe, a następnie „wawerskie” złożył wraz kolegami przed Stefanem Mirowskim wiosną 1941 na terenie Politechniki Warszawskiej. Po objęciu latem 1942 dowództwa hufca „Mokotów Górny” (Rój MG) przez Tadeusza Zawadzkiego „Zośkę”, został drużynowym drużyny MG 100.

W czasie zajęć w Państwowej Szkole Budowy Maszyn

Był jednym z najaktywniejszych członków „Wawra”, wykazując się w czasie przeprowadzanych akcji dużym zaangażowaniem, pomysłowością i odwagą. Celował m.in. w zarzucaniu polskich flag na druty tramwajowe, skąd Niemcom szczególnie trudno było je zdjąć (konieczne było sprowadzanie wagonów naprawczych lub wozów strażackich z drabinami). Zerwał także wielką hitlerowską flagę z gmachu PKO przy ul. Marszałkowskiej 134. Największy rozgłos przyniosło mu jednak zdjęcie 11 lutego 1942 niemieckiej tablicy z monumentu Mikołaja Kopernika i związane z tym dalsze działania, które zastępca komendanta głównego „Wawra” Czesław Michalski nazwał „wojną pomników”.

Umarł też po Akcji pod Arsenałem

Rana postrzałowa brzucha okazała się bardzo poważna i wymagała natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Dawidowski został przewieziony do Szpitala Dzieciątka Jezus przy ul. Nowogrodzkiej. Rannym opiekował się dr Andrzej Trojanowski, odwiedzali go także koledzy i przyjaciele. Jego stan bardzo szybko się pogarszał, podczas operacji konieczne było wycięcie 6 metrów jelit. Zmarł w szpitalu 30 marca.

za; IPN, Dzieje.pl. Portal Warszawski