Historia Zachęty rozpoczęła się w 1860 roku, gdy z inicjatywy artystów malarzy (m.in. Wojciecha Gersona) powstało Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych. Była to pierwsza w zaborze rosyjskim instytucja zajmująca się wystawianiem i kolekcjonowaniem dzieł twórców polskich.
Samo Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie powstało 40 lat wcześniej – 13 grudnia 1860 r. – którego założycielami byli m.in. Aleksander Lesser, Wojciech Gerson, Alfred Schouppe, Marcin Olszyński. Towarzystwo postawiło sobie za zadanie organizowanie wystaw, dokonywanie zakupów najznakomitszych dzieł sztuki w celu stworzenia narodowej kolekcji i udzielanie stypendiów młodym artystom, a także podnoszenie społecznej świadomości poprzez coroczne premie – nagrody w formie reprodukcji dzieł sztuki przyznawane publiczności…
W drugiej połowie XIX wieku TZSP stało się powszechnie znaną, odgrywającą ważną rolę w polskim życiu kulturalnym instytucją. Problemem był jednak brak własnej siedziby z salami wystawowymi. Korzystano z wynajętych pomieszczeń przy Krakowskim Przedmieściu, m.in. w pałacu Mokronowskich, hotelu Gerlacha czy w klasztorze Bernardynów przy kościele św. Anny. W wyniku konkursów przeprowadzonych w 1894 i 1896 roku projekt i nadzór nad budową powierzono Stefanowi Szyllerowi – jednemu z najwybitniejszych polskich architektów, twórcy m.in. gmachu Politechniki Warszawskiej. Dekorację rzeźbiarską ze słynnym tympanonem przedstawiającym personifikację sztuk i napisem ARTIBUS (Sztukom) stworzył Zygmunt Otto.
Od początku swojego istnienia Zachęta była inicjatywą społeczną i narodową. Warto podkreślić rolę licznych darczyńców, bez których nie udałoby się wybudować tak okazałego gmachu, typowego dla XIX-wiecznych metropolii (np. Wiednia, Berlina, Paryża). Znana działaczka społeczna i filantropka Ludwika Górecka zapisała parcelę pod budowę Zachęty przy placu Małachowskiego. Gmach otwarto 15 grudnia 1900 roku. Wkrótce widzowie mogli zwiedzać wystawę stałą, na której prezentowano m.in. Bitwę pod Grunwaldem Jana Matejki. Wizyty w Zachęcie stały się zwyczajem mieszkańców Warszawy, podziwiających w jej murach najpiękniejsze obrazy Jacka Malczewskiego, Józefa Mehoffera, Stanisława Wyspiańskiego, rzeźby Xawerego Dunikowskiego, Henryka Kuny, Edwarda Wittiga i wiele innych dzieł. Ważną częścią działalności instytucji było stworzenie – dzięki zakupom i darom – kolekcji sztuki polskiej.
Gmach Zachęty, jako jeden z nielicznych w śródmieściu Warszawy, przetrwał II wojnę światową, to charakter obiektu zmienił się – dawne zbiory trafiły do Muzeum Narodowego, a w budynku umieszczono galerię sztuki współczesnej. Działalność towarzystwa, zawieszona w związku z wybuchem II wojny światowej, została w 1990 r. wznowiona pod szyldem: Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych przy Galerii Zachęta.
za; Zachęta art. Igor Strojecki (zdjęcie dokumentu) Zabytek.pl
PW
To dobry moment aby o niej napisać bo już jutro, czyli 1️7 listopada, będziemy obchodzić kolejną rocznicę ważnego wydarzenia. Dokładnie 82 lata Armia Krajowa przeprowadziła szeroką akcję dywersyjną, w sporym…
Gmach Filharmonii Warszawskiej stanął w latach 1900-1901 w kwartale ulic Jasnej, Moniuszki i Sienkiewicza, na terenie ówczesnego centrum finansowego miasta. Koncert inauguracyjny Filharmonii, złożony z utworów kompozytorów polskich, odbył się…
To jeden z najważniejszych polskich poetów XX w., twórca cyklu poetyckiego „Pan Cogito”, autor esejów „Barbarzyńca w ogrodzie”, „Martwa natura z wędzidłem” i „Labirynt nad morzem”. Był wzorem, punktem odniesienia…
