14 czerwca 1911 przy ulicy Krochmalnej 92 w Warszawie rozpoczęto budowę Domu Sierot

    W 1906 towarzystwo Pomoc dla Sierot (mające siedzibę przy ulicy Franciszkańskiej 2) podjęło decyzję wybudowania własnego domu dla dzieci. 12 maja 1910 zakupiono przy ulicy Krochmalnej 92 plac za kwotę 24 000 rubli. Powołano Komisję Budowlaną pod przewodnictwem Izaaka Eliasberga. W jej skład wchodził także Janusz Korczak.

14 czerwca 1911 położono kamień węgielny pod budynek przeznaczony dla 106 dzieci. 7 października 1912 Janusz Korczak – dyrektor Domu Sierot i Stefania Wilczyńska – naczelna wychowawczyni, wprowadzili pierwszych wychowanków – 85 dzieci żydowskich. W suterenie znajdowały się: kuchnia, pralnia, kotłownia, szatnie dla dzieci, rozbieralnia i pokój kąpielowy. Na parterze największą powierzchnię zajmowała sala rekreacyjna pełniąca także funkcję jadalni. Tu znajdowały się klasy do odrabiania lekcji oraz kancelaria. W maleńkim pokoiku mieścił się sklepik. Dom początkowo znajdował się przy ulicy Krochmalnej 92. Na pierwszym piętrze mieszkali bursiści, drugie piętro zajmowały dwie ogromne sypialnie (chłopców i dziewcząt). Obok sypialni dziewczynek był pokój Stefanii Wilczyńskiej oraz izolatka dla chorych. Na poddaszu znajdował się pokój Korczaka, który mieszkał tu do 1932. Od 1914 Korczak był w armii rosyjskiej. Wrócił do Domu w 1919. W czasie nieobecności Korczaka domem kierowała Stefania Wilczyńska w trakcie I wojny światowej oraz podczas jego podróży do Palestyny w latach 1934 i 1936.

Strych został zburzony podczas drugiej wojny światowej i nigdy nie był odbudowany. W 2009 budynek znajduje się przy Jaktorowskiej 6 i mieści się w nim Dom Dziecka nr 2 imienia Janusza Korczaka oraz Ośrodek Dokumentacji i Badań Korczakianum.

     Kiedy w 1940 hitlerowcy utworzyli getto warszawskie Dom Sierot znalazł się po stronie aryjskiej. Niedaleko od utworzonej granicy getta, przy ul. Chłodnej 33, znajdował się gmach Państwowej Szkoły Handlowej im. J. i M. Roeslerów. Pomiędzy Domem Sierot a Szkołą Handlową nastąpiła wymiana lokali, a Janusz Korczak i dyrektor Szkoły zobowiązali się wzajemnie zwrócić sobie budynki w stanie niezniszczonym. Przeniesienie Domu Sierot z Krochmalnej do getta nastąpiło przypuszczalnie w ostatnich dwóch dniach października lub na początku listopada 1940. Nowy lokal był mniejszy, nieprzystosowany do potrzeb zakładu opiekuńczego dla dzieci. Mieszkało tam również kilka rodzin żydowskich.

21 października 1941 Niemcy wydali zarządzenie o zacieśnieniu granic getta i wyłączeniu z niego m.in. terenów po zachodniej stronie ul. Żelaznej. Dom Sierot z ul. Chłodnej przeniesiono do gmachu Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych przy ulicy Siennej 16 (z drugim wejściem od ulicy Śliskiej 9). Z tego miejsca Korczak, dziesięcioro wychowawców i 192 sieroty 5 lub 6 sierpnia 1942 zostali wypędzeni na Umschlagplatz, skąd zostali przewiezieni do obozu zagłady w Treblince, gdzie zginęli.

     Szkoła im. Roeslerów nie istnieje, budynek przy ul. Chłodnej 33 uległ zniszczeniu w czasie powstania warszawskiego. Dzisiaj w tym miejscu znajduje się kamień pamiątkowy.

za; wikipedia