60 lat temu otwarto pierwszy w Polsce sklep samoobsługowy – Supersam
Pierwsze sklepy samoobsługowe pojawiły się w Stanach Zjednoczonych w latach 30-tych XX wieku.Głównym powodem było zwiększenie zysku ze sprzedaży, ponieważ takie sklepy nie potrzebowały dużej ilości personelu, a bezpośredni dostęp do wielu półek wypełnionych towarem wzmagał (i nadal wzmaga) w klientach chęć zakupów. Do Europy Zachodniej taka forma handlu dotarła zaraz po drugiej wojnie światowej.
Rys historyczny
Projekt budynku był jak na ówczesne czasy niezwykle nowatorski, szczególnie wiszący dach, podtrzymywany za pomocą dźwigarów i stalowych lin. W tym celu autorzy budynku wykorzystali, po raz pierwszy w Polsce, tzw. układ tensegrity. Projekt zrealizowali trzej architekci: prof. Jerzy Hryniewiecki, Maciej Krasiński i Maciej Gintowt. Autorzy konstrukcji to prof. Wacław Zalewski, prof. Stanisław Kusia oraz Andrzej Żórawski.
Supersam stanowił absolutną nowość w polskim handlu, w sposobie i możliwościach dokonywania zakupów. Dodatkowo oryginalna i ciekawa architektura budynku projektu J. Hryniewieckiego oraz E. i M. Krasińskich sprawiła, że z miejsca zdobył ogromną popularność wśród warszawiaków. Stał się obowiązkowym miejscem zwiedzania i dokonywania zakupów dla wycieczek przyjeżdżających do Warszawy.
Supersam od zawsze słynął z bardzo dobrego zaopatrzenia, szerokiego asortymentu towarowego i sprawnej obsługi. W latach osiemdziesiątych Supersam uruchomił własną wymianę zagraniczną i sprowadzał całymi wagonami atrakcyjne towary.
Nazwa Supersam szybko stała się popularna. W ten sposób zaczęto określać inne duże sklepy samoobsługowe w kraju. W grudniu 2006 roku Supersam został rozebrany. Nie pomogły liczne protesty oraz kampania na rzecz uratowania przed zniszczeniem cennego zabytku PRL. Argumentem za jego wyburzeniem był zły stan techniczny budynku. Jak mówił fotoreporter Filip Springer – przedstawiona ekspertyza wskazywała, że obiekt grozi zawaleniem. Jednak jeden z autorów konstrukcji twierdził, że usterki dałoby się usunąć w dwa tygodnie, a budynek mógłby służyć, jeszcze kolejne 40 lat.
Szkoda dobrego polskiego modernizmu
Projekt oryginalnego budynku został wyłoniony w konkursie, zorganizowanym pod koniec lat 50. XX wieku przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego. Otwarty w 1962 roku Supersam był największym w Warszawie samoobsługowym sklepem spożywczym. Modernistyczny pawilon z antresolą miał ok. 6 tys. m2 powierzchni użytkowej. Sklep miał własną piekarnię, palarnie kawy, wytwórnię garmażeryjną i rozbieralnie mięsa. W części pawilonu znajdował się bar samoobsługowy „Frykas”, w którym jednocześnie stołować mogło się 170 osób. Otwarto tu również bar kawowy. „Supersamami” zaczęto nazywać podobne placówki handlowe w całej Polsce.
Budynek Supersamu przez wielu uznawany był za jedno z największych osiągnięć polskiego modernizmu. Architekci stworzyli funkcjonalną, nowoczesną bryłę harmonijnie wpisującą się w otoczenie. Budynek nie zajmował całego placu – dookoła powstała publiczna przestrzeń, która stała się popularnym miejscem spotkań mieszkańców Warszawy.
Unikatowy, ogromny, ważący ok. 100 ton dach zaprojektowany został na zasadzie tensegrity. Był zawieszony i utrzymywany w miejscu za pomocą dźwigarów i grubych stalowych lin. Przy budowie Supersamu po raz pierwszy na szeroką skalę zastosowano aluminium. Wykonano z niego pokrycie dachowe i wiele elementów wnętrza.
A teraz?
Przy ul. Puławskiej 2 stoją obecnie paskudne dominanty, biurowiec PKO i biurowiec połączony z żenującą kiedyś galerią handlową. W 2009 roku otwarty został Supersam w nowej lokalizacji, na rogu ulic Domaniewskiej i Puławskiej. Sklep prowadzony jest przez Spółdzielnię Supersam, tę samą, która obsługiwała wcześniej budynek z 1962 roku.