7 maja 1765 r. Król Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Świętego Stanisława

Order Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika ustanowiony został 7 maja 1765 przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który został jego pierwszym Wielkim Mistrzem. Tak szybkie wprowadzenie nowego odznaczenia, w niecałe pół roku od koronacji, świadczyło o wcześniejszym projekcie, podobnie jak odznaczenie pierwszych kawalerów już następnego dnia od wydania ustawy, gdyż oznaki orderowe również musiały zostać dużo wcześniej wykonane. Order był wzorowany był na saskim Orderze Świętego Henryka, od którego różnił się kilkoma szczegółami.

Historia

Order zajmował drugie miejsce w hierarchii polskich orderów, po Orderze Orła Białego, a przed ustanowionym w 1792 Orderem Virtuti Militari. Nadawany był corocznie 8 maja, podczas uroczystości ku czci św. Stanisława w kościele Św. Krzyża w Warszawie. Jego otrzymanie miało być zachętą do dalszej służby publicznej, z perspektywą otrzymania wyższego odznaczenia.

Do otrzymania orderu należało m.in. udowodnić szlachectwo poprzez podanie czterech herbów ze strony ojca (po mieczu) i czterech ze strony matki (po kądzieli), czyli posiadanie pełni praw szlacheckich (przez pierwsze trzy pokolenia od nobilitacji dostęp do piastowania urzędów cywilnych i wojskowych był ograniczony), co podkreślało rycerski charakter orderu. Kawalerowie mieli zakaz posiadania orderów zagranicznych, ale był to przepis przez nich ignorowany, nawet król zwykle, oprócz wielkiej wstęgi Orła Białego, nosił pruski Order Orła Czarnego. Podobnie permanentnie łamane było statutowe ograniczenie liczby kawalerów do stu, a ich liczba łącznie przekroczyła ten przepis ponad dziesięciokrotnie.

Bractwo Orderu Świętego Stanisława

Bractwo Orderu Świętego Stanisława jest najstarszym w Polsce stowarzyszeniem poświęconym królewskiemu Orderowi Świętego Stanisława, popierającym jego cele i zadania. Powstało w 1996 r. w porozumieniu z odnowicielem Orderu i jego Wielkim Mistrzem Juliuszem Nowiną-Sokolnickim z Colchester w Anglii. Główną intencją założycieli stowarzyszenia było stworzenie w pełni formalnych podstaw do legalnej działalności organizacyjnej i promowania Orderu Świętego Stanisława na terenie Polski.

Na podstawie desygnacji Wielkiego Mistrza Juliusza Nowiny-Sokolnickiego pierwszym przewodniczącym zarządu stowarzyszenia – Wielkim Przeorem Kapituły Polskiej – został Zdzisław Czajkowski. Funkcję te pełnił do dnia 28 lutego 1998 r. W dniu 4 czerwca 1998 r. w Krakowie odbyło się Zgromadzenie Bractwa, na którym między innymi powołano nowy Zarząd Główny – Kapitułę Polską. Nowym Wielkim Przeorem został wybrany Stanisław Pagacz. Wydarzenie to sprawiło, iż Order Świętego Stanisława i wszelkie związane z nim działania na terenie Polski zostały skoncentrowane w Krakowie – miejscu historycznie związanym z osobą biskupa Stanisława ze Szczepanowa. W tym czasie wszelkie nadania Orderu Świętego Stanisława nadal pozostawały w gestii Wielkiego Mistrza i Wielkiej Kapituły z siedzibą w Londynie.

Misją Bractwa Orderu Świętego Stanisława jest kształtowanie lepszej przyszłości poprzez upowszechnianie i praktykowanie uniwersalnych wartości oraz krzewienie patriotycznych postaw, zgodnie z najlepiej pojętą polską tradycją narodową. Współczesny człowiek, wystawiony na pokusę i szaleństwo egoistycznej cywilizacji, zdaje się zapominać o prawym, sprawiedliwym i honorowym postępowaniu w relacjach międzyludzkich. Zapomina, że prawidłowe przestrzeganie wieczystych praw w pierwszej kolejności jest warunkiem wzrostu jakości życia społecznego i osobistego. Odwołując się do charyzmy katolickiego św. Stanisława BM oraz ducha rycerskiego, Bractwo Orderu Świętego Stanisława poprzez swą działalność pragnie zwrócić uwagę na te tradycyjne wartości i zachęcić wszystkich ludzi dobrej woli do ich stosowania w życiu. Temu celowi służy ów klejnot – pięcioklasowy Order Świętego Stanisława z najpiękniejszą dewizą „Praemiando Incitat”.

Portal Warszawski. O krok do przodu