9 kwietnia 1757 r. urodził się Wojciech Bogusławski, polski Molier, Ojciec Teatru Polskiego

Wojciech Bogusławski jest ojcem sceny narodowej, Był aktorem, reżyserem, dyrektorem królewskiego teatru Poniatowskiego. Urodził się 9 kwietnia 1757 roku w Glinnem pod Poznaniem.

Rys biograficzny

Bogusławski kształcił się w kolegium pijarów w Warszawie, od 1770 w Akademii Krakowskiej, w następnym roku – w Szkołach Nowodworskich. W 1775 zaciągnął się do gwardii litewskiej. Na wezwanie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w lutym 1790 objął dyrekcje nad sceną warszawską, wystawiając sztuki patriotyczne.

Karierę teatralną rozpoczął w 1778 roku wstępując do zespołu Ludwika Montbruma. Tutaj debiutował na scenie, przerobił również kantatę Franciszka Bohomolca ”Nędza uszczęśliwiona” na dwuaktową operę, która została bardzo dobrze przyjęta przez publiczność. Od 1781 roku grał we Lwowie w trupie teatralnej Agnieszki i Tomasza Truskolaskich. Niebawem wrócił jednak do Warszawy i został zaangażowany do Teatru Narodowego (1782). Rok później został dyrektorem zespołu polskiego i okazał się bardzo rzutkim antreprenerem, organizował także wyjazdy zespołu polskiego, m.in. do Grodna i Dubna. W tym czasie dzięki poparciu Stanisława Augusta Poniatowskiego uruchomił w Poznaniu własny teatr, który niebawem upadł. Został także przyjęty do loży wolnomularskiej.

Zachowany strój, w którym Bogusławski występował na scenie.

Stworzył bardzo dobry zespół aktorski, z którym wrócił do Warszawy, gdzie ponownie objął kierownictwo Teatru Narodowego. Jego druga dyrekcja trwająca od 1790 roku do upadku Powstania Kościuszkowskiego to okres budowania sceny narodowej z prawdziwego zdarzenia z jej artystyczną, społeczną i obywatelską misją. Bogusławski uważał teatr przede wszystkim za szkołę dobrych obyczajów, traktował go jako trybunę, z której można głosić idee narodowe. W burzliwych czasach Sejmu Czteroletniego na scenie Narodowej dyskutowano o reformach państwa. Bogusławski, zwolennik obozu reform, wprowadzał repertuar podejmujący najważniejsze sprawy Polaków. Sam także pisał dla teatru.

„Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale” (1794) – pierwsza polska opera z muzyką Stefaniego, która została wystawiona w przededniu wybuchu powstania i zdjęta przez cenzurę po trzech przedstawieniach. Publiczność pojęła w mig wszelkie polityczne aluzje i partie z ’’Krakowiaków” śpiewała niebawem cała warszawska ulica.

Podli tacy zdrajcy, jakimi byli Szczęsny Potocki, Kossakowski, Ożarowski, Zabiełło, Ankwicz i ich poplecznicy, fałszem tylko powleczone mieli swe lica (…) – pisał o spektaklu w Narodowym Antoni Trębicki. – Cóż lepiej malować może śmiech godną prawdziwie niedorzeczność tych wszystkich narzuconych władców naszego królestwa jak pozwolenie grania farsy „Krakowiaków”, właśnie do przypadku wówczas napisanej, zachęcającej do powstania i publicznie zapowiadającej ichmościom, co się niebawem z nimi stanie.

Obok tragedii klasycznych wprowadził na polskie sceny także Szekspira, którego grano w tłumaczeniu z przeróbek. Sam napisał kilka utworów oryginalnych, a poza tym tłumaczył, adaptował, przerabiał i dostosowywał do realiów polskich wiele sztuk francuskich, niemieckich, angielskich, włoskich; jest autorem ponad osiemdziesięciu tragedii, komedii, dram i librett operowych. Początkowo Bogusławski hołdował francuskim regułom klasycznym, później jednak propagował przede wszystkim umoralniające i bliższe życiu niemieckie dramy. Grał Jeana Racine’a, Moliera, Voltaire’a, Pierre’a Beaumarchais’go, Denisa Diderota, Fryderyka Schillera, Gotholda Ephraima Lessinga. Obok ambitnego repertuaru wystawiał przyciągające publiczność melodramy i wodewile, a także opery i balety.

Józef Rejchan, Wojciech Bogusławski, olej na płótnie, 1798, Muzeum Narodowe w Warszawie, źródło: cyfrowe MNW

za; Culture.pl

Portal Warszawski. O krok do przodu