WSPANIALE! 164 tablic pamiątkowych autorstwa Karola Tchorka wpisanych do rejestru zabytków ruchomych

Prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków ruchomych województwa mazowieckiego zespół 164 tablic pamiątkowych autorstwa Karola Tchorka, znajdujących się w Warszawie. Postępowanie w tej sprawie zostało wszczęte z urzędu.

Pomniki pamiątkowe autorstwa Tchorka powstały po drugiej wojnie światowej. Miały być jednolitymi wzorcami dla form pomników i tablic

Wyłoniony w drodze konkursu projekt stanowił prostą, kompozycję z piaskowca. Pierwsze, pojedyncze tablice zostały zamontowane na początku lat 50. Najwięcej powstało ich między 1963-1965 r. na zamówienie Rady Ochrony Pomników Walk i Męczeństwa. Ostatnia pochodzi z 1985 r.   Autor projektu Karol Tchorek (1904-1965) uczył się w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa w Warszawie 1922-1926, a następnie w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie (obecnie Akademia Sztuk Pięknych). Od 1929 r. należał do Spółdzielni Rzeźbiarskiej Forma.

Tablice w większości upamiętniają męczeństwo ludności cywilnej. W kilku przypadkach napisy podkreślają masowe egzekucje Napisy dotyczą także upamiętnienia poległych w walkach m.in. monolit przy ul. Długiej czy tablica wmurowana w ścianę przy ul. ul. Odyńca 55. Niektóre tablice dotyczą poszczególnych grup społecznych np. lekarzy i personelu szpitali miejskich i szpitali polowych (m.in.: ul. Bonifraterska 12, ul. Chełmska 21, ul. Długa 13/15), tramwajarzy (ul. Młynarska 2, ul. Siedmiogrodzka 5), księży rzymsko-katolickich (ul. Karolkowa 49), pracowników poczty (ul. Nowogrodzka 45). Pod względem formalnym, największą grupę obiektów stanowią tablice wmurowane w ściany budynków, niektóre z nich wkomponowane także w często oryginalne fragmenty murów – ostańce. Monolity – czyli pomniki wolnostojące.

Tablice i monolity autorstwa Karola Tchorka są charakterystyczną dla Warszawy plastyczną formą upamiętnienia ofiar II wojny światowej. Zespół 164 zachowanych tablic prezentuje wysoki poziom artystyczny i rzemieślniczy. Cały zespół jest jednolity stylistycznie i charakteryzuje się harmonijnym powiązaniem
znaku graficznego, faktury kamienia i liternictwa. Każda tablica została opracowana indywidualnie. Dzieła stanowią przykład plastyki użytkowej o wysokich wartościach artystycznych. Zespół tablic pamiątkowych posiada wysoką wartość historyczną, jako wyjątkowe świadectwo dziedzictwa i kultury materialnej związane z podjętą po wojnie próbą upamiętnienia męczeństwa i walki Polaków w walce z okupantem podczas II wojny światowej – mówi prof. Jakub Lewicki.

za; MWKZ

Portal Warszawski