To miasto wydało decyzję o wyburzeniu budynku przy ul. Rozbrat – jest komentarz Wojewódzkiego Mazowieckiego Konserwatora Zabytków

W związku z licznymi wypowiedziami dotyczącego rozbiórki budynku przy ul. Rozbrat 44a Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków nie jest zadowolony z decyzji o rozbiórce wydanej przez władze miasta stołecznego Warszawy. Decyzja nie była korzystna dla dziedzictwa architektonicznego miasta, ale sprawa jego zachowania była już rozstrzygana przez organy ochrony zabytków. Przedstawiam fakty, możliwości prawne oraz podjęte działania.

Fakty

1. Budynek dawnej siedziby Sojuszu Lewicy Demokratycznej przy Rozbrat 44a wbrew podawanym informacjom w mediach społecznościowych 𝗻𝗶𝗲 𝗷𝗲𝘀𝘁 𝗶 𝗻𝗶𝗲 𝗯𝘆ł 𝘇𝗮𝗯𝘆𝘁𝗸𝗶𝗲𝗺, 𝗻𝗶𝗲 𝗯𝘆ł 𝘁𝗲ż 𝘄𝗽𝗶𝘀𝗮𝗻𝘆 𝗱𝗼 𝗴𝗺𝗶𝗻𝗻𝗲𝗷 𝗲𝘄𝗶𝗱𝗲𝗻𝗰𝗷𝗶 𝘇𝗮𝗯𝘆𝘁𝗸ó𝘄.
2. Sprawa jego ochrony była już raz rozpatrywana przy okazji wpisu sąsiadującego pawilonu Syreni Śpiew. Po długiej procedurze i złożonych odwołaniach uznano, że sąsiadująca zabudowa nie powinna być chroniona. Wówczas ograniczono obszar ochrony tego rejonu do pawilonu Syreni Śpiew. Od tego czasu 𝗻𝗶𝗲 𝗽𝗼𝗷𝗮𝘄𝗶ł𝘆 𝘀𝗶ę ż𝗮𝗱𝗻𝗲 𝗻𝗼𝘄𝗲 𝘂𝘀𝘁𝗮𝗹𝗲𝗻𝗶𝗮 𝗮𝗻𝗶 𝗳𝗮𝗸𝘁𝘆. Sprawa była już raz rozstrzygnięta przez MWKZ i organ odwoławczy jakim jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
3. Należy przypomnieć, że jedną z pierwszych decyzji MWKZ prof. Jakuba Lewickiego był wpis z 13 kwietnia 2017 roku sąsiadującego budynku Syreniego Śpiewu do rejestru zabytków, co było wcześniej blokowane przez poprzednich konserwatorów. Później MWKZ stoczył batalię o jego ochronę. Kiedy budynek został wpisany do rejestru zabytków zostało złożone odwołanie, a MKiDN utrzymał w mocy decyzję o wpisie do rejestru. Wówczas została złożona skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, WSA oddalił skargę. Potem została złożona skarga do Najwyższego Sądu Administracyjnego. On też ją oddalił. Sprawa jest rozstrzygnięta prawomocnie dopiero od 19 kwietnia 2023 r. po sześciu latach procedury odwoławczej i sądowej. Batalia prawna była długa i trudna, mimo, że budynek Syreniego Śpiewu posiada znacznie wyższą wartość artystyczną, w tym cenny wystrój – ceramiczne mozaiki. Już w wypadku wpisu Syreniego Śpiewu okazało się, że brakuje źródeł archiwalnych, a wiele okoliczności jego powstania jest trudnych do udowodnienia, co podnoszono w procedurze odwoławczej. Dotyczy to także sąsiadującej zabudowy, w tym budynku przy Rozbrat 44a. 𝗪ó𝘄𝗰𝘇𝗮𝘀 ś𝘄𝗶𝗮𝗱𝗼𝗺𝗶𝗲 𝘇𝗱𝗲𝗰𝘆𝗱𝗼𝘄𝗮𝗻𝗼 𝘀𝗶ę 𝗻𝗮 𝗸𝗼𝗺𝗽𝗿𝗼𝗺𝗶𝘀 𝗶 𝗻𝗮 𝗼𝗰𝗵𝗿𝗼𝗻ę 𝗻𝗮𝗷𝗯𝗮𝗿𝗱𝘇𝗶𝗲𝗷 𝘄𝗮𝗿𝘁𝗼ś𝗰𝗶𝗼𝘄𝗲𝗴𝗼 𝗯𝘂𝗱𝘆𝗻𝗸𝘂, 𝗽𝗼𝗻𝗶𝗲𝘄𝗮ż 𝘇𝗮𝗰𝗵𝗼𝘄𝗮𝗻𝗶𝗲 𝗰𝗮ł𝗼ś𝗰𝗶 𝘁𝗲𝗴𝗼 𝗸𝗼𝗺𝗽𝗹𝗲𝗸𝘀𝘂 𝗯𝘆ł𝗼 𝗻𝗶𝗲𝗺𝗼ż𝗹𝗶𝘄𝗲. Wpisanie Syreniego Śpiewu do rejestru zabytków po wieloletniej procedurze odwoławczej było sukcesem społeczników, MWKZ, Generalnego Konserwatora Zabytków jak i wszystkich organów ochrony zabytków, ale było też kompromisem ograniczającym zakres ochrony tego zespołu.

4. Zgłaszane argumenty odnośnie ochrony budynku przy ul. Rozbrat 44a są rozbieżne ze sobą. W składanych wnioskach podkreślano, że budynek pochodzi z okresu międzywojennego, potem, że powstał w wyniku projektu znanej grupy architektów zwanych Tygrysami, wreszcie, że był miejscem walk powstańczych. Wiele z podawanych faktów jest trudnych do potwierdzenia archiwalnie wobec braku źródeł. Zachowane zdjęcia pokazują, że obecny obiekt powstał w wyniku powojennej odbudowy.
5. Wszystkie zgody na rozbiórkę budynku przy Rozbrat 44a zgodnie z prawem zostały 𝘄𝘆𝗱𝗮𝗻𝗲 𝗽𝗿𝘇𝗲𝘇 𝗸𝗼𝗺𝗽𝗲𝘁𝗲𝗻𝘁𝗻𝗲 𝘂𝗿𝘇ę𝗱𝘆 𝗺𝗶𝗮𝘀𝘁𝗮 𝘀𝘁𝗼ł𝗲𝗰𝘇𝗻𝗲𝗴𝗼 𝗪𝗮𝗿𝘀𝘇𝗮𝘄𝘆 𝗶 𝘀ą 𝘄 𝗼𝗯𝗶𝗲𝗴𝘂 𝗽𝗿𝗮𝘄𝗻𝘆𝗺. Wniosek Stołecznego Konserwatora Zabytków o ochronę tego budynku wpłynął w piątek 11 sierpnia 2023 pod koniec dnia. Został złożony zbyt późno wobec trwającej rozbiórki i wcześniejszych prawomocnych decyzji o rozbiórce władz m. st. Warszawy. Ten, jak i wszystkie złożone wnioski (m.in. przez stowarzyszenie Miasto Jest Nasze) będą przedmiotem postępowania administracyjnego.
6 Jedyną formą ochrony budynku przy Rozbrat 44a jako zharmonizowanego z sąsiednią zabudową w ocenie MWKZ mogły być 𝗼𝗱𝗽𝗼𝘄𝗶𝗲𝗱𝗻𝗶𝗲 𝘇𝗮𝗽𝗶𝘀𝘆 𝗠𝗶𝗲𝗷𝘀𝗰𝗼𝘄𝗲𝗴𝗼 𝗣𝗹𝗮𝗻𝘂 𝗭𝗮𝗴𝗼𝘀𝗽𝗼𝗱𝗮𝗿𝗼𝘄𝗮𝗻𝗶𝗮 𝗣𝗿𝘇𝗲𝘀𝘁𝗿𝘇𝗲𝗻𝗻𝗲𝗴𝗼 𝗰𝗵𝗿𝗼𝗻𝗶ą𝗰𝗲 𝗯𝘂𝗱𝘆𝗻𝗲𝗸, 𝗰𝗼 𝘂𝘇𝗴𝗼𝗱𝗻𝗶ł 𝗠𝗪𝗞𝗭. Takie zapisy widnieją w projekcie planu. Jednak do tej pory MPZP dla tego rejonu nie został uchwalony.
7. Droga prawna w MWKZ została wyczerpana. Ochrona tego budynku przez wpis do rejestru nie jest możliwa, wobec wcześniejszego rozpatrzenia tej sprawy podczas wpisu budynku Syreniego Śpiewu. Dlatego wpis do rejestru tego budynku jest 𝗻𝗶𝗲 𝗱𝗼 𝘂𝘁𝗿𝘇𝘆𝗺𝗮𝗻𝗶𝗮 𝗻𝗮 𝗱𝗿𝗼𝗱𝘇𝗲 𝗽𝗿𝗼𝗰𝗲𝗱𝘂𝗿𝘆 𝗼𝗱𝘄𝗼ł𝗮𝘄𝗰𝘇𝗲𝗷. W związku z tym nie jest możliwe pozytywne rozpatrzenie złożonych wniosków przez organy ochrony zabytków.
8. Chcąc uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości MWKZ prof. Jakub Lewicki już wcześniej zlecił opracowanie wskazujące jakie obiekty z drugiej połowy XX wieku powinny być chronione na obszarach, gdzie nie obowiązują plany miejscowe i oczekuje na jego ukończenie. MWKZ zaprasza też innych specjalistów i wszystkich społeczników o zgłaszanie takich propozycji. Tylko to może uprzedzić kolejne decyzje o rozbiórce budynków nie chronionych prawnie, a mających cechy zabytku.

Zapobiegając podobnym sytuacjom w przyszłości MWKZ zwróci się także do władz miejskich m. st. Warszawy o informowanie jakie niechronione obiekty o cechach zabytku są w trakcie uzgadniania rozbiórek.

Rzecznik Prasowy
Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Portal Warszawski