Już jutro, 1 sierpnia, mija 79. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Warto przypomnieć historię heroicznej obrony Elektrowni Powiśle, która przez 36 dni dni Powstania Warszawskiego, była doskonale broniona przez powstańców warszawskich, a przy okazji pracowników tejże elektrowni. Dzięki tej heroicznej obronie Powiśle, Śródmieście, Stare Miasto w tych jakże trudnych warunkach, miały cały dostarczany prąd i ciepłą wodę.
63 pracowników Elektrowni Miejskiej z Powiśla, którzy współtworzyli oddział kpt. Stanisława Skibniewskiego „Cubryny” stanęło przeciwko potężnej niemieckiej sile. Udało im się przejąć kontrolę nad elektrownią, ale 20 z nich straciło życie. Był to jeden z najważniejszych i strategicznych sukcesów militarnych Powstania Warszawskiego. Jak najdłuższe funkcjonowanie elektrowni było w interesie całej Warszawy. Dzięki niezwykłej determinacji, ponad miesiąc pracownicy Elektrowni Miejskiej, w większości członkowie Armii Krajowej, odpierali ataki Niemców, jednocześnie dostarczając energię elektryczną do warszawskich domów.
Przez całą niemiecką okupację na terenie Elektrowni Powiśle działała dobrze zorganizowana konspiracja. Było to możliwe dzięki polskiej załodze, która tę elektrownię obsługiwała. Dowodził nią ówczesny dyrektor elektrowni kpt. Stanisław Skibniewski „Cubryna”. W dniu wybuchu powstania, 1 sierpnia 1944 roku oddział „Cubryny” liczył 63 pracowników. Odział był bardzo słabo uzbrojony, a przeciwko sobie miał 180 znacznie lepiej uzbrojonych niemieckich żołnierzy. W sumie, mieli do dyspozycji zaledwie około 25 pistoletów i kilkadziesiąt granatów. Elektrownia na Powiślu stała się celem ataków ze strony wroga, ale jej polscy pracownicy robili wszystko, aby w tak trudnych warunkach zachować ciągłość dostaw prądu dla Warszawy. Bardzo ważnym zadaniem energetyków z Powiśla było dostarczanie prądu do punktów dowodzenia, szpitali, warsztatów służących powstańcom czy piekarni. Ale ważne było również, aby dzielnicom opanowanym przez niemieckie oddziały, odłączyć prąd.
Bohaterscy pracownicy z Elektrowni Miejskiej na Powiślu walczyli 36 dni i nocy walki. Niestety, najpierw 3 września runęła nastawnia elektrowni, a dzień później, 4 września, Niemcy rozpoczęli generalny szturm na Powiśle. Regularne bombardowanie unieruchomiło elektrownię, i tym samym Warszawa została pozbawiona prądu. Obrońcy elektrowni przetrwali jeszcze cały ten dzień i noc, a 5 września po południu w związku z brakiem amunicji na rozkaz „Cubryny” oddział wycofał się z elektrowni. 6 września padło całe Powiśle. Żołnierze „Cubryny” walczyli w Warszawie aż do kapitulacji powstania 2 października 1944 roku.
Walki o Elektrownię Powiśle i rola energetyków w Powstaniu Warszawskim jest jedną z tych historii powstańczej Warszawy, które pomimo swojej wagi, nie są jeszcze dobrze znane szerokiej publiczności. Rok temu wydany album „Obrońcy Stolicy. Energetycy w Powstaniu Warszawskim” wydany przy współpracy Wydawnictwa Biały Kruk z PGE Polską Grupą Energetyczną, przybliża nam historię tej heroicznej walki.
Żeby lepiej zrozumieć powstańczą epopeję Elektrowni, jej znaczenie i walkę, konieczne jest spojrzenie na ocalały do naszych czasów materiał filmowy zrealizowany 78 lat temu przez powstańczych reportażystów wojennych oraz na zbiory wykonanych wówczas fotografii dokumentujące chwile, które zatarły wspomnienia. W źródłach tych ocalony został obraz codzienności, walki, ale też marzeń i nadziei. Elektrownia, oprócz tego, że była najważniejszym zakładem produkcyjnym w gospodarczej infrastrukturze Powstania Warszawskiego, to unaocznia kilka prawd o Powstaniu: heroizm, determinacja, odwaga i poświęcenie polskich robotników i żołnierzy, ale też podziwu godną pomysłowość i umiejętność improwizowania, co świadczyło o wielkich kompetencjach pracowników i obrońców zakładu dodaje Michał Tomasz Wójciuk, autor albumu Obrońcy Stolicy. Energetycy w Powstaniu Warszawskim.
W pierwszych dniach sierpnia 1944 r. w stolicy panował entuzjazm, wszędzie łopotały biało-czerwone flagi. Były też sukcesy – jeden z nich to zdobycie elektrowni i utrzymanie tej reduty Powiśla przez powstańców przez ponad miesiąc – mówił rok temu Tadeusz Płużański, publicysta historyczny, prowadzący spotkanie autorskie albumu „Obrońcy Stolicy. Energetycy w Powstaniu Warszawskim” – Po 1945 r. komuniści zabijali powstańców, ale także pamięć o Powstaniu. Ta walka o pamięć trwa. Jej ważną częścią jest wydana pod patronatem PGE publikacja.
Książka Michała Tomasza Wójciuka pt. „Obrońcy Stolicy. Energetycy w Powstaniu Warszawskim” jest publikacją wyjątkową. Formalnie jest to bowiem bogato ilustrowany album zawierający reprodukcje zdjęć i kadrów filmowych archiwalnych i współczesnych. Jest to pierwszy taki album poświęcony tylko i wyłącznie działalności Elektrowni Miejskiej w Powstaniu Warszawskim. Oprócz fotografii książka zawiera również bogatą warstwę tekstową stanowiącą syntetyczne popularno-naukowe opracowanie powstańczych dziejów Elektrowni Powiśle, które oparte zostało na wspomnieniach i relacjach żołnierzy broniących zakładu w sierpniu 1944 r. oraz jego pracowników.
Album można nabyć w dobrych księgarniach w całej Polsce.
Fundacja PGE rok temu przygotowała niezwykły dokument. To wspomnienia żołnierzy walczących na terenie Elektrowni Powiśle.
Portal Warszawski
Przed wprowadzeniem szachownicy, polskie samoloty były oznaczane różnymi elementami w barwach narodowych: biało-czerwonymi pasami, orłami i tarczami. Przedwojenne godło miało niezgodny z zasadami heraldyki układ barw W 1921 roku zostały…
Fundacja PGE zaprasza uczniów szkół podstawowych do udziału w drugiej edycji konkursu plastycznego „Spotkania ze sztuką”, którego celem jest przybliżenie dzieciom i młodzieży polskiego malarstwa poprzez zachęcenie ich do aktywności…
Poeta od tygodni przebywał w Turcji, usiłując zorganizować polskie i żydowskie oddziały, które miały walczyć w trwającej właśnie wojnie rosyjsko-tureckiej. Zbliżający się do sześćdziesiątki Mickiewicz do tej pory cieszył się…
