[KOMENTARZ] Ustrojowa zmiana Warszawy trafiła w końcu do Sejmu. Co to znaczy dla Trzaskowskiego?

Założeniem ustawy jest przywrócenie kompetencji radnym dzielnic i wybieranym przez nich burmistrzom. Zmniejszona ma zostać władza prezydenta Warszawy oraz podlegających mu dyrektorów biur, nie posiadających demokratycznego mandatu. Inicjatorem ustawy jest Warszawska Wspólnota Samorządowa, zrzeszająca warszawskich samorządowców. Na łamach Portalu wielokrotnie o tym pisaliśmy.

Czym jest ustawa?

Konieczność dokonania nowelizacji ustawy o ustroju miasta stołecznego Warszawy wynika z pogłębiającego się problemu centralizacji władzy, w tym w zakresie podziału kompetencji i odpowiedzialności oraz faktycznego mechanizmu podejmowania decyzji zarządczych w m.st. Warszawa. Obecnie, dzielnice m.st. Warszawy nie są samodzielne finansowo i merytorycznie. Powoduje to ograniczenie swobodnego rozwijania się dzielnic, możliwości  szybkiego dokonywania zmian finansowych w budżetach dzielnic, występowanie opóźnień w realizacji inwestycji, brak realnego zarządzania kadrami urzędu dzielnicy. Należy zauważyć, że pomimo wcześniejszej intencji ustawodawcy aby m.st. Warszawa stanowiła jednolity i zwarty organizm, to praktyka stosowania obowiązujących przepisów oraz sposób zarządzania Miastem, spowodowały, że de facto kompetencje rad dzielnic zostały ograniczone do minimum a przez to stały się fasadą demokracji, co stanowi zaprzeczenie w realizacji zasady decentralizacji oraz pomocniczości, tak koniecznych w samorządzie terytorialnym. Zarządy dzielnic stały się bardziej ciałami wykonawczymi Prezydenta m.st. Warszawy niż samych dzielnic.

Warto zwrócić uwagę, że systematyczny przyrost liczby mieszkańców m.st. Warszawy, zwiększenie kompetencji i obowiązków włodarzy Miasta, coraz większa złożoność procesów inwestycyjnych, finansowych i decyzyjnych, powodują, iż centralizacja nie wpływa pozytywnie na szybkość załatwiania spraw mieszkańców oraz realizacje priorytetowych zadań. W związku z powyższym, przy zachowaniu jednolitości struktury miejskiej m.st. Warszawy oraz struktury majątkowej, przy poszanowaniu dotychczasowych regulacji ustawowych dotyczących wyboru radnych, wyboru członków zarządu, istotnej pozycji rady powiatu oraz prezydenta miasta, przy uwzględnieniu kompetencji przynależnych dla gminy oraz powiatu, proponuje się wprowadzenie regulacji pozwalających na decentralizacje procesu zarządczego i uchwałodawczego, skuteczniejsze zarządzanie z perspektywy całości systemu i struktury organizacyjnej Miasta, ponowne upodmiotowienie zarówno rad dzielnic jak i zarządów dzielnic.

Zaproponowane zmiany w nowelizacji ustawy o ustroju m.st. Warszawy nie powodują konieczności przeprowadzania nowych wyborów do organów Miasta oraz dzielnic.

Co dalej?

Ustawa została łożona na ręce Pani Marszałek Elżbiety Witek. Po wymianie korespondencji dotyczącej wątków formalnych petycja została zarejestrowana z dniem 13 stycznia 2022 r. Termin na jej rozpatrzenie został przedłużony, co jest zgodne z obowiązującymi przepisami – Komisja musi jednak rozpatrzeć sprawę w ciągu maksymalnie 6. miesięcy od daty jej złożenia.

W ostatnim czasie została opublikowania opinia prawna Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu do projektu zaproponowanej w petycji nowelizacji ustawy w sprawie zmiany ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy. Opinia została sporządzona przez dr Zbigniewa Gromeka – eksperta ds. legislacji w BAS. Autor opinii słusznie zauważył i podkreślił, że: „Istota projektowanych przepisów wyraża się we wzmocnieniu pozycji dzielnic m.st. Warszawy w wymiarze kompetencyjnym, finansowym i organizacyjnym”.

Pisze dalej Gromek:

Z perspektywy przepisów Konstytucji RP nie jest wyłączone ani wprowadzenie ustroju m.st. Warszawy opartego na wiodącej roli „centrum” i jedynie niesamodzielnym i uzupełniającym statusie dzielnic (w tym modelu wiodąca rola jest zastrzeżona na rzecz organów samorządu gminnego, zaś dzielnice działają w ramach wyznaczonych przez miasto i mają charakter wyłącznie uzupełniający), jak również model przeciwny, a więc oparty na silnej pozycji jednostek pomocniczych. Trzeba przy tym podkreślić, że same jednostki pomocnicze nie są instytucją znajdującą zakotwiczenie w Konstytucji – podstawę normatywną dla ich tworzenia stanowią wyłącznie przepisy rangi ustawowej (art. 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, a w przypadku m.st. Warszawy – art. 5 ustawy o ustroju m.st. Warszawy). Nie stoi to jednak na przeszkodzie ani utworzeniu tych struktur, ani przypisaniu im znaczącej roli i kompetencji w ramach samorządu szczebla gminnego”

Takie postawienie sprawy zadaje kłam tezie, że przenoszenie kompetencji z gminy na jednostki pomocnicze jest niezgodne z Konstytucją RP gdyż ingeruje w jestestwo gminy jako najniższego szczebla samorządu i jej samodzielność w podejmowaniu decyzji. Jesteśmy już dziś w stanie wskazać przykłady w obecnie funkcjonującej ustawie ingerencji ustawodawcy w kształtowanie ustroju gminy, jednak zachowujemy prezentacje konkretnej argumentacji na czas wymiany poglądów podczas posiedzenia Komisji ds. Petycji i być może posiedzenia Sejmu. Istotnym również jest by wskazać, iż rozpatrywanie silnej pozycji jednostek pomocniczych względem macierzystej gminy powinno dotyczyć bardzo dużych gmin, o skomplikowanej strukturze, takich gdzie dzielnice ludnościowo czy obszarowo są takie jak duże miasta w Polsce – Warszawa jest taką gminą. – czytamy na stronie wio.waw.pl.

Pragniemy przy tym zwrócić uwagę, że zaproponowane przez MWS zmiany nie mają zburzyć tego co istnieje a raczej wykorzystać doświadczenia samorządowe zarówno z czasów gdy dzielnice były bardzo silne i samodzielne oraz z okresu gdy następowała centralizacji zarządzania. W projektowanych przepisach staraliśmy się przenosić ciężar kompetencji i odpowiedzialności z gminy na dzielnice przy zachowaniu i wprowadzeniu nowych mechanizmów współpracy i kohabitacji.

Jednym słowem; projekt nowelizacji ustawy warszawskiej wniesiony do sejmu przez Mazowiecką Wspólnotę Samorządową zyskał wysoką ocenę Biura Analiz Sejmowych i według ekspertów nadaje się do pierwszego czytania w sejmie.

Nasz komentarz

Ta ustawa jest, ale należy pamiętać aby nie wylać dziecka z kąpielą. Chodzi o to aby dzielnice po uzyskaniu niezależności prowadziły również politykę ogólnomiejską. Z drugiej, strony pieniądze z parkowania na ulicach dzielnicowych będą trafiały na konta dzielnic. Znaczy to, że będą zasilać zaniedbane lokalne społeczności.

Znamienne jest, że o tak ważnej ustawie, która jest de facto dedykowana mieszkańców, ich większej niezależności, poza kilkoma naprawdę niezależnymi mediami, reszta stołecznych tytułów milczy. To jasno pokazuje, jak bardzo ta ustawa Warszawie jest potrzebna.

Za; Warszawska Wspólnota Samorządowa, Warszawa i Okolice

Portal Warszawski