Jest 20 kwietnia 1916 roku – na świat przychodzi Wiera Gran

W biednej żydowskiej rodzinie Grynbergów rodzi się trzecia córka. Po Helenie i Maryli na świecie pojawia się Dwojra. Dziewczynka spędza pierwsze lata życia w Wołominie, później przez dwa lata przebywa w Paryżu. Od roku 1931 mieszka w Warszawie przy ul. Elektoralnej 8. Uczęszcza do szkoły tańca w której zaprzyjaźnia się z Franciszką Mann i Stefanią Grodzieńską. Jest zdolna, inteligentna, piękna. Śpiewaczką zostaje trochę przez przypadek, ale szybko staje się gwiazdą warszawskich teatrów i kabaretów, często zaprasza ją radio. Druga połowa lat 30-tych bezsprzecznie należy do niej. Od teraz nazywa się Wiera Gran.

Rys biograficzny

Początek wojny spędza we Lwowie. W marcu roku 1941 w ślad za matką wchodzi do warszawskiego getta. Tam na jej występach pojawiają się tłumy, przychodzą nawet słuchacze z aryjskiej strony. Jest nazywana Wierą Magnes. Wiele osób chce jej słuchać przede wszystkim dlatego, żeby choć na chwilę zapomnieć o przerażającej codzienności. Getto udaje jej się opuścić w roku 1942. Równocześnie ktoś zaczyna rozpuszczać informacje o jej rzekomej współpracy z gestapo i o tym, że jest widywana w towarzystwie niemieckich żołnierzy. Tymczasem Gran (od dawna przefarbowana na blond żona lekarza) ukrywa się w Starych Babicach. W roku 1944 rodzi syna, ale jej macierzyństwo trwa tylko trzy miesiące.

Kiedy po wojnie szuka pracy, zgłasza się do radia. Władysław Szpilman jest pierwszym, który odmawia jej zatrudnienia. Jako powód podaje rzekomą współpracę pieśniarki z gestapo. Mimo wieloletniej wcześniejszej współpracy Szpilman nie mówi o Gran w swoich wspomnieniach. Ani w tych wydanych w roku 1946 pod tytułem „Śmierć miasta” (które pomógł mu napisać Jerzy Waldorff), ani po wielu latach kiedy sprzedaje swoją historię producentom „Pianisty”. Zastrzega również stanowczo, że dla Wiery Gran nie ma w tej historii miejsca. Po wojnie sprawą Gran zajmuje się Sąd Obywatelski przy Centralnym Komitecie Żydów Polskich. Przez ponad dwa lata w jej sprawie zeznaje stu świadków. W styczniu 1949 sąd ogłasza wyrok uniewinniający. Wszystkie oskarżenia, plotki, przypuszczenia okazują się pomówieniami. Mimo, że Gran zostaje oczyszczona z zarzutów, te wydarzenia zdeterminują resztę jej życia. W latach 50-tych wyjeżdża do Izraela, gdzie nie zostaje dobrze przyjęta, stamtąd do Paryża w którym osiądzie na stałe. W 1965 przyjeżdża na chwilę do Polski. Podczas trzymiesięcznego pobytu koncertuje i prezentuje swoje piosenki w Teatrzyku na pięterku. Bierze także udział w programie sylwestrowym Telewizji Polskiej i nagrywa płytę długogrającą z zespołem Jerzego Abratowskiego.

W ciągu kilku następnych lat jeszcze nagrywa, koncertuje, wykazuje się trzeźwością umysłu, ale zamiast splendoru spotykają ją kolejne upokorzenia. Z czasem jest coraz bardziej samotna, opuszczona, a bezustannym cieniem na jej życiu kładą się te same fałszywe oskarżenia z czasu wojny. Przestaje śpiewać w roku 1971. Przez całe życie właściwie nikt się o nią nie upomina.

Smutny koniec życia

Im później, tym gorzej dla Wiery Gran. Pod koniec życia mieszka w fatalnych warunkach i na własne życzenie odgradza się od świata. Towarzyszy jej coraz więcej lęków, uprzedzeń, obsesji. Ucieka od wszystkiego, barykaduje się w niewielkim brudnym i zagraconym mieszkaniu, a w ostatnim okresie życia jest najprawdopodobniej ubezwłasnowolniona.

Umiera w listopadzie roku 2007, w paryskim domu św. Kazimierza. W tym samym w którym umarł Norwid.

za; Ocalone fotografie

Portal Warszawski