141 lat temu urodził się Jan „Koszczyc” Witkiewicz – genialny warszawski architekt

Jan Witkiewicz ps. Koszczyc, znany też jako Jan Koszczyc Witkiewicz urodził się 16 marca 1881 roku w Urdominie. Był polskim architektem i konserwatorem zabytków. W okresie art déco i wczesnego modernizmu dążył do tworzenia nowatorskich koncepcji architektonicznych powiązanych z tradycyjnymi motywami architektury polskiej, m.in. autor projektu budynku Szkoły Głównej Handlowej. Był bratankiem słynnego Witkiewicza, który miał na niego bardzo duży wpływ, co widać szczególnie w jego projektach.

Dorobek artystyczny

 „W 1925 roku w wyniku wygranego zamkniętego konkursu na gmachy Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie, przenosi się do stolicy i poświęca się pracy nad projektami i budową kampusu, budowanego na terenie Mokotowa, wówczas nowej wielkiej dzielnicy Warszawy. Realizacja tej największej i najbardziej prestiżowej w jego karierze realizacji trwała do 1935 roku i w wyniku licznych zmian przybrała formę zespołu pawilonów zgrupowanych wokół wewnętrznego dziedzińca, z których do wojny zrealizowano trzy: Pawilon Zakładów Doświadczalnych (1925-1926) i Bibliotekę (1928-1930) oraz Dom Profesorski (1935).

W kampusie Koszczyc zastosował nowatorskie rozwiązania konstrukcyjne i formalne, m.in. wielka przeszklona klatka Biblioteki była pierwszym w Polsce i drugim w Europie (po Zurychu) nowoczesnym gmachem bibliotecznym. W tym okresie zrealizował też szereg innych projektów (Sanatorium w Rabsztynie, budynek Szkoły Rodzin Wojskowych w Warszawie, Prewentorium dla Dzieci w Otwocku, kościół w Błędowie koło Grójca), wykonał projekty Świątyni Opatrzności w Warszawie, prowadził prace konserwatorskie m.in. w Lądzie nad Wartą, Kościelnej Wsi, Belsku. Projektował wnętrza i meble, w tym zwłaszcza wyposażenie do gmachów Wyższej Szkoły Handlowej.

Wybuch drugiej wojny światowej zakończył architektoniczną aktywność Jana Witkiewicza-Koszczyca. Po wojnie poświęcił się restauracji romańskiej kolegiaty w Tumie pod Łęczycą połączonej z regotycyzacją (1947-1954) i pałacu w Otwocku Wielkim (1947-1958), oraz pracy w Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. Współorganizował Instytut Urbanistyki i Architektury PAN (1950).

Po wojnie

W 1952 roku został członkiem tytularnym PAN. Jako twórca Wyższej Szkoły Handlowej nie ingerował w podjętą w latach 1950-51 budowę gmachu głównego dawnej WSH (przemianowanej w 1949 roku na Szkołę Główną Planowania i Statystyki – SGPiS), podczas której zmieniono pierwotne projekty Koszczyca z lat dwudziestych. Gmach Główny SGPiS uznano za wzorcowy przykład architektury realizmu socjalistycznego w Polsce, honorując Koszczyca prestiżową w PRL Nagrodą Państwową I stopnia (1951). Wcześniej architekt był odznaczony m. in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1929) „za zasługi na polu architektury, pracy niepodległościowej i społecznej” i Złotym Krzyżem Zasługi (1947) „za zasługi położone w zabezpieczeniu arcydzieł kultury polskiej”.